Nam Mô A Di Đà Phật,
Kính thưa toàn thể thiện nam tín nữ phật tử,
Người đời thuờng hay có một cái quan niệm, cái quan niệm cho rằng ḿnh sống làm người, sau khi chết sẽ sanh trở lại làm người. Nếu như ḿnh là người đàn ông, th́ sau khi ḿnh chết, ḿnh sẽ trở lại làm đàn ông. Nếu như ḿnh là phụ nữ th́ ḿnh chết ḿnh sẽ trở lại làm người phụ nữ. Nếu như ḿnh giàu sang phú quư th́ sau này ḿnh chết, ḿnh cũng sẽ trờ lại là người giàu sang phú quư. Người nghèo khổ th́ suốt đời sẽ nghèo khổ, người giàu có th́ suốt đời sẽ giàu có đời này hoặc đời sau. Con vật – con trâu – th́ chết sẽ sanh trở lại thành con trâu, con ḅ chết th́ sanh trở lại làm con ḅ.
Chúng ta có một cái quan điểm về cái sự sống của con người và của loài vật như vậy. Nhưng cũng có trường hợp có những người, ngựi ta không tin là chết sẽ có đời sau, chết là hết. Mỗi người có một cái quan niệm về cái cuộc sống.
Một lần nọ, vua Ba Tư Nặc (Pasenadí), một vị vua cùng tuổi với Đức Phật, đă đến và tŕnh bày cái quan niệm của ḿnh cho Đức Phật nghe. Xă hội Ấn độ thưở ấy có 4 giai cấp:
1. Ḍng dơi vua chúa thuộc ḍng dơi Sát Đế Lợi,
2. Ḍng dơi tu sĩ thuộc Ḍng dơi Bà La Môn, những người giàu sang trưởng giả cũng thuộc ḍng dơi Bà La Môn,
3. Những người buôn bán thuộc giai cấp Vệ Xá
4. Và giai cấp cuối cùng nghèo khổ là giai cấp Thủ Đà La.
Vua Ba Tư Nặc thưa với Đức Phật rằng:
“Bạch Đức Thế Tôn, có phải con thuộc ḍng dơi Sát Đế Lợi, sau khi chết cũng sẽ trở lại ḍng dơi Sát Đế Lợi hay không? Bà La Môn sau khi chết cũng sẽ trở lại ḍng dơi Bà La Môn hay không ? Vệ Xá sau khi chết sẽ trở lại Vệ Xá, có phải vậy không? Hay là Thủ Đà La sau khi chết sẽ trở lại giai cấp Thủ Đà La hay không? Có phải những vị thiên tử, các vị trời chết sẽ trở lại cơi trời hay không ?”
Ông tŕnh bày cái quan niệm với đức Phật như vậy, bởi v́ ông ta tin rằng người thuộc giai cấp nào th́ sẽ trở lại cái giai cấp đó.
Khi ấy Đức Phật đă phủ nhận cái quan điểm của vua Ba Tư Nặc:
”Này Pasenadí đại vương, đâu thể được như thế”.
Đó là câu trả lời của Đức Thế Tôn. “Đâu thể được như thế”, nghĩa là đâu thể ḍng dơi Sát Đế Lợi sẽ sinh trở lại Sát Đế Lợi, đâu thể người nghèo trở lại làm người nghèo, người giàu sẽ sinh trở lại làm người giàu; đâu thể người đàn ông sẽ sinh trở lại là đàn ông, người đàn bà sẽ sinh trờ lại là đàn bà.
Đó là câu trả lời của Đức Thế Tôn.
Rồi Đức Phật mới nói với vua Pasenadí rằng trong thế gian có 4 hạng người. Hẳn nhiên là giữa cuộc đời này có rất là nhiều hạng người, nhưng mà tựu trung vào trong 4 nhóm hay là 4 hạng người.
1. Hạng người thứ nhất là gồm những người sinh ra trong ánh sáng và đi vào ánh sáng.
Thế nào là hạng người sinh ra trong ánh sáng lại đi vào ánh sáng ? Tức là những người sinh ra ở trong một gia đ́nh giàu có, một gia đ́nh đàng hoàng, đạo đức, một gia đ́nh tốt, một gia đ́nh lương thiện : đó là sinh ra trong ánh sáng. Sinh ra có một thân thể đẹp đẽ, khoẻ mạnh là sinh ra trong ánh sáng. Sinh ra trong một gia đ́nh biết đến Tam Bảo, biết kính tin Tam Bảo, biết tu nhơn, tích đức, biết làm lành tránh dữ : đó là sinh ra trong ánh sáng.
Người đó tiếp tục đi vào ánh sáng, tức là biết tu tập, biết hướng thiện, biết làm lành tránh dữ. Ḿnh sinh ra trong một gia đinh đạo đức rồi, ḿnh lại phát huy truyền thống đạo đức của gia đ́nh. Ḿnh sinh ra trong gia đ́nh có cha mẹ tin Tam Bảo rồi, ḿnh lại trở thành người Phật tử tiếp tục đi chùa, tụng kinh, niệm Phật, như cha mẹ ông bà của ḿnh đă làm. Ḿnh sinh ra vốn có một thân thể khoẻ mạnh, xinh đẹp, ḿnh lại tiếp tục giúp đỡ người khác, biết dâng hoa cúng dường lên Đức Phật - bởi v́ những người có thân thể xinh đẹp là những người đă từng dâng hoa cúng duờng lên Đức Phật - Những người có một thân thể khoẻ mạnh không đau ốm, bệnh tật là những người đă từng không giết hại chúng sanh. Bây giờ ḿnh lại tiếp tục không tạo ra những hành động giết hại chúng sanh. Đó là người sinh ra trong ánh sáng lại tiếp tục đi vào ánh sáng, trong đời này và cả đời sau. Đó là hạng người thứ nhất.
2. Hạng người thứ hai là hạng người sinh ra trong ánh sáng rồi lại đi vào bóng tối.
Đă sinh ra được làm người, đă sinh ra được trong một gia đ́nh có đạo đức, có truyền thống, có một thân thể khoẻ mạnh và xinh đẹp, nhưng chúng ta không ư thức được cái phước báo mà ḿnh đă tu tạo từ đời trước cho nên hôm nay mới được sinh ra trong một cái thân như thế, ḿnh lại phản bội cái truyền thống của tổ tiên, ḿnh đi ngược lại cái truyền thống của gia đ́nh, ḿnh trở nên hư hỏng, không vâng lời cha mẹ.
Sinh ra trong ánh sáng là biết được Tam Bảo, nhưng mà một thời gian đi chùa, tụng kinh, niệm Phật, v́ một lư do nào đó, chúng ta đă bỏ chùa, bỏ Thầy, bỏ bạn, không c̣n đi chùa nữa, chúng ta không thích đi chùa nữa. Trước đây, chúng ta từng sinh ra trong ánh sáng, chúng ta đă từng t́m ánh sánh mà đi nhưng mà v́ một lư do nào đó, chúng ta đă bỏ chùa, chúng ta ở nhà, chúng ta lư luận : ở nhà cũng tu, ở nhà cũng có Phật. Nhưng mà cuộc sống của chúng ta từ khi ở nhà cho đến bây giờ chỉ biết rượu chè, chỉ biết hội họp bạn bè với nhau để uống rượu, để khiêu vũ, để hát karaoké.
Chúng ta lư luận ở nhà cũng có Phật, Phật ở trong tâm. Nhưng mà tâm nào ? Nếu như là tâm uống rượu, tâm hút thuốc, th́ tâm đó không phải là tâm Phật nữa rồi !
Khi ḿnh sinh ra ở trong một gia đ́nh giàu có, khá giả, Đức Phật nói rằng ḿnh đă thừa hưởng được cái phước báo mà ḿnh gieo trồng ở trong đời quá khứ. Trong quá khứ, chúng ta đă từng bố thí giúp đỡ những người nghèo khổ, đă từng cúng dường Tam Bảo, đă từng gần gũi với chư tăng, đă từng giúp đỡ những người nghèo khó, cho nên hôm nay ḿnh mới có được một cuộc sống khá giả, ḿnh mới có được cuộc sống giàu sang, ḿnh mới có được công việc làm ăn thuận lợi, quư vị là những người đang làm công tác buôn bán, thương mại kinh doanh mà nó thuận lợi, không có khi nào thất bại trên thương trường. Quư vị đừng có nghĩ rằng ḿnh tài giỏi, đừng có nghĩ rằng ḿnh có cái đầu óc kinh doanh giỏi cho nên ḿnh mới làm ăn mau giàu như vậy. Đức Phật nói rằng sở dĩ mà ḿnh làm ăn thành đạt như vậy là ḿnh thừa hưởng cái phước mà ḿnh đă gieo trồng từ đời trước. Ḿnh có một cái đời sống tốt đẹp như vậy, sống trong một cái ánh sáng tốt đẹp như vậy, nhưng mà ḿnh không biết duy tŕ cái đời sống đó, ḿnh lại t́m cái bóng tối mà đi. Khi ḿnh giàu có rồi, ḿnh không coi ai ra ǵ hết, ḿnh khinh thường những người nghèo khó, những người không bằng ḿnh, và ḿnh cũng chẳng cho ai, cũng chẳng biết giúp đỡ người nào, và cũng không biết bố thí cúng dường là ǵ.
Đó là hạng người sinh ra trong ánh sáng nhưng mà đang đi vào bóng tối, bóng tối cả đời này, và cả đời sau.
Ḿnh sinh ra đời, ḿnh được gặp chánh pháp, ḿnh được quy y Tam Bảo và lănh thọ giới pháp, đó là ḿnh sinh ra trong ánh sáng. Nhưng mà ḿnh không biết tu tập và không có học hỏi cho nên sau khi quy y Tam Bảo và lăngh thọ giới pháp rồi, ḿnh không biết trân trọng cái giới pháp mà ḿnh đă giữ, ḿnh không có kính quư cái giới pháp mà ḿnh đă thọ, ḿnh không có nỗ lực học tập để biết thế nào là thực hành giáo pháp, cho nên hàng ngày chúng ta sống mà diệt hoại giới pháp mà ḿnh đă lănh thọ mà ḿnh không biết.
Những người phật tử đă phát tâm bồ đề cao thượng, biết thọ 10 giới (thập thiện) hay là bồ tát giới tại gia của một người phật tử. Điều đó vô cùng quư báu, điều đó chứng tỏ quư vị sinh ra trong ánh sáng nhưng quư vị không biết trân trọng cái điều đó, quư vị không chịu học, không chịu t́m hiểu đến đời sống hàng ngày của quư vị, hủy phạm giới pháp mà quư vị không hay biết và chính v́ vậy mà ḿnh đi vào lầm lạc, đi vào con đường lầm lạc, đi vào bóng tối.
Đó là hạng người đáng tiếc nhất, biết ḿnh sinh ra trong ánh sáng mà lại t́m nẻo tối mà đi.
3. Hạng người thứ ba đó là những người sinh ra trong bóng tối mà biết t́m lối sáng mà đi.
Thế nào là hạng người sinh ra trong bóng tối ? Đó là những người sinh ra không phải là trong một gia đ́nh có truyền thống theo Phật, không hề cha mẹ ông bà tổ tiên, không hề biết kính tin Tam Bảo. Đó là sinh ra trong bóng tối. Ḿnh sinh ra trong một gia đ́nh mà cha mẹ không phải là những người có đạo đức, ḿnh sinh ra trong một gia đ́nh ở vùng thôn quê, biên địa nghèo khổ, thiếu cơm, thiếu áo, thiếu cả đời sống văn hoá thiếu cả vật chất lẫn tinh thần. Đó là sinh ra trong bóng tối.
Nhưng rồi người đó đă gặp được Tam Bảo, từ đó người đó nỗ lực học hỏi giáo pháp, tinh tiến t́m hiểu giáo lư Phật đà, nỗ lực sống và chuyển hoá cái đời sống của ḿnh thành một người phật tử chân chính, biết kính tin Tam Bảo, biết thương người, biết bố thí, biết phóng sanh. Đó là sinh ra trong bóng tối nhưng lại đang đi vào nẻo sáng.
Ḿnh sinh ra trong một gia đ́nh nghèo khổ, ḿnh biết do ḿnh thiếu tu cho nên ḿnh mới khổ, cho nên ḿnh mới nghèo. Từ đó, ḿnh nỗ lực tu tạo phước điền, để thoát khỏi nghèo khó. Ḿnh sinh ra vốn không có địa vị trong xă hội, tức là sinh ra trong bóng tối, nhưng ḿnh biết nỗ lực học tập bởi v́ ḿnh tin rằng khổ đau hay hạnh phúc trong cuộc đời đều do nhân quả. Và v́ vậy, ḿnh không ngừng cố gắng và nỗ lực, cho nên mỗi ngày ḿnh mỗi tiến về nẻo sáng.
Đó là hạng người sinh ra trong bóng tối mà biết đi vào ánh sáng.
4. Hạng người thứ tư đó là những người sinh ra trong bóng tối mà lại t́m bóng tối mà đi.
Đó là người sinh ra trong hoàn cảnh khó khăn, nghèo khổ, không biết Tam Bảo, rồi lại tiếp tục sống bằng những nghề không lương thiện, sinh ra đă không biết Tam Bảo rồi, thấy người khác đi chùa lại sinh tâm phỉ báng, sinh ra vốn không có một gia đ́nh có đạo đức, ḿnh lại tiếp tục sống bê tha, không biết kính trọng người trên kẻ trước, suốt ngày làm những nghề nghiệp bất chính, và v́ vậy tạo không biết bao nhiêu những nghiệp xấu xa.
Ḿnh sinh ra trong một gia đ́nh bất hạnh, là sinh ra trong bóng tối, nhưng ḿnh không biết khắc phục để thay đổi cái cuộc đời của ḿnh, ḿnh lại dấn thân vào những con đường của tội lỗi, làm những cái nghề nhhiệp bất chính. Đó là hạng người đáng thương nhất ở trong cuộc đời.
Đă nghèo khổ, bần tiện, lại càng ích kỷ hẹp ḥi, tức là đă tối lại càng tối hơn. Sinh ra có một thân thể không được đẹp đẽ xinh xắn, lại c̣n ganh tị, ganh ghét, sân hận, th́ đă tối lại càng tối hơn. Sinh ra có một thân thể bệnh tật, ốm đau, lại càng giết hại chúng sanh, đă tối lại càng tối hơn. Sinh ra vốn không có trí tuệ, thất học, lại c̣n coi thường kinh sách của thánh hiền, coi thường lời dạy của thánh nhân. Đó là đă tối lại càng tối hơn. Tối đời này và cả đời sau, trầm luân trong sinh tử.
Như vậy trong 4 hạng người trong thế gian:
- Hạng người thứ nhất, sinh ra trong ánh sáng lại đi vào ánh sáng
- Hạng người thứ hai, sinh ra trong ánh sáng lại đi vào nẻo tối
- (Hạng người thứ ba), sinh ra trong bóng tối lại đi ánh sáng
- (Hạng người thứ tư), sinh ra trong bóng tối lại đi vào bóng tối
Trong 4 hạng người đó, quư vị chúng ta đang thuộc hạng người nào ? Chúng ta đang ở trong sang đi vào sáng ? Hay là trong sáng đi vào bóng tối ? Chúng ta vốn sinh ra trong bóng tối đang đi đến nẻo sáng hay sinh ra trong bóng tối lại tiếp tục đi vào bóng tối ? Trong 4 hạng người đó, chúng ta đang là hạng người nào ?
Đó là điều mà tất cả chúng ta cần phải nh́n lại ḿnh, nh́n lại bản thân ḿnh, nh́n lại cách giáo dục cho con cái của ḿnh. Nếu như chúng ta biết Tam Bảo, biết chúng ta sinh ra trong ánh sáng và đi vào ánh sáng, nhưng chúng ta có đang hướng dẫn cho con em của ḿnh đi vào ánh sáng như chúng ta hay không ? Mỗi chúng ta cần phải quán chiếu, cần phải nh́n lại đời sống của chính bản thân của mỗi chúng ta và coi lại cái cách giáo dục mà chúng ta đang dạy con ḿnh, dạy cháu ḿnh để ḿnh biết được rằng trong 4 hạng người đó, ḿnh đang thuộc hạng người nào ?
Trong 4 hạng người đó, Đức Phật nói, có hạng người tối thượng và có hạng người tối hạ, tức là có hạng người cao nhất và có hạng người thấp nhất.
Hạng người cao nhất là hạng người sinh ra trong bóng tối mà biết t́m nẻo sáng mà đi. Trong giáo lư của đạo Phật, không có giai cấp, không phân biệt chủng tộc, không phân biệt tôn giáo, không kính trọng người giàu, ghét bỏ người nghèo. Không đề cao người trí thức mà chê cười người không trí thức. Trong giáo lư đạo Phật mọi người sinh ra đều b́nh đẳng, điều quan trọng là đời sống người đó có hướng thượng hay không ? Chính v́ vậy, hạng người được đức Phật đề cao coi trọng là hạng người biết hướng thượng, biết t́m nẻo sáng mà đi, biết t́m đến con đường của sự giác ngộ giải thoát.
Cho nên khi chúng ta sinh ra, chúng ta không có quyền lựa chọn cái hoàn cảnh mà chúng ta ra đời. Chúng ta không có quyền lựa chọn cha ḿnh, mẹ ḿnh ; chúng ta cũng không có quyền lựa chọn quốc gia, dân tộc. Chúng ta theo nghiệp mà thọ sanh. Do nghiệp chúng ta đă gây tạo mà chúng ta sẽ có một đời sống tương ưng, có một người cha, một người mẹ tương ưng với cái nghiệp mà ḿnh đă gây tạo, có một hoàn cảnh đất nước tuơng ưng với cái nghiệp mà ḿnh đă gây tạo, mà ḿnh không có quyền lựa chọn ; nhưng chúng ta có quyền lựa chọn cái lối đi của chính bản thân của chúng ta ; chúng ta có quyền lựa chọn đi vào ánh sáng hay có quyền lựa chọn đi vào nẻo tối.
Do đó, khi chúng ta sinh ra trong hoàn cảnh tối tăm, khó khăn, nghèo khổ nhưng khi chúng ta biết phấn đấu, nỗ lực, tu tập học hành để thay đổi cuộc đời của chúng ta, đề cuộc sống của chúng ta sáng hơn, đẹp hơn, tươi sáng hơn. Đó là hạng người tối thượng.
Ngược lại là hạng người tối hạ, tức là hạng người thấp nhất, đáng thương nhất. Đó là hạng người sinh ra trong ánh sáng nhưng mà lại t́m bóng tối mà đi. Ḿnh vốn sinh ra làm người, được làm người, mà là người xinh đẹp, khoẻ mạnh, gia đ́nh khá giả. Không giàu sang phú quư ǵ nhưng mà không đói cơm thiếu áo là đă sáng rồi, vậy mà không biết trân trọng những ǵ mà ḿnh đang có, lại gây tạo những nghiệp bất thiện : sát sanh, trộm cướp, tà dâm, nói dối. Đó là những người đáng thương nhất, sinh ra trong ánh sáng mà ngày ngày lại t́m nẻo tối mà đi, đó là hạng người thấp nhất.
Sau khi Đức Phật thành đạo, lần đầu tiên ngài trở về quê hương của ngài. Quê hương của ngài là thành Xá Vệ, tức là thủ phủ của nước Nepal hiện tại. Bởi v́ đức Phật vốn xuất thân thuộc ḍng dơi vua chúa cho nên sau khi ngài thành Phật trở về, vua cha tức là vua Tịnh Phạn mới nghĩ rằng ḿnh cần phải cho một số hoàng thân quốc thích đi tu để tạo thêm uy thế cho đức Phật. Bởi v́ ngài vốn là thái tử, tương lai kế vị vua cha, bây giờ đi tu thành Phật rồi th́ cũng phải có những người bên cạnh cũng phải là hoàng thân quốc thích để tạo thêm uy tín cho ngài. Do đó nhà vua đă ra lệnh cho 500 công tử thuộc ḍng họ Thích phải xuống tóc đi tu theo đức Phật. Trong khi đang tuyển chọn 500 công tử của hoàng gia để đi tu, th́ có một người thợ cạo tóc được mời đến để hớt tóc cho 500 công tử. Người thợ hớt tóc đó chính là Ưu Ba Ly, một người xuất thân từ một gia đ́nh nghèo khó nhất trong thành Xá Vệ, làm nghề hớt tóc nhưng mà cơm không đủ ăn, áo không đủ mặt, người lại đen điu, xấu xí. Khi mà cạo tóc cho các công tử, th́ Ưu Ba Ly mới khởi lên một cái niệm : « Những người này được đi tu, không biết ḿnh có được đi tu không ?»
Th́ trong cái suy nghĩ như vậy, cậu đă làm cho một công tử bị đứt cái da đầu. Vị công tử đó nổi giận : « Tại sao ngươi lại có thể bất cẩn như thế ?» Th́ Ưu Ba Ly nói rằng : « V́ tôi nghĩ đến cái chuyện là quư ngài được đi tu, không biết tôi có được đi tu hay không ? Cho nên đă không tập trung và gây ra sự sơ sót đó». Th́ các công tử mới cười ồ lên, nói : « Ngươi mà làm sao có thể mơ ước cái chuyện đó. Người xuất thân vốn thấp hèn, nghèo hèn không có một cái địa vị nào trong xă hội lại ốm yếu, xấu xí - bởi v́ nhà nghèo mà, đâu có đủ ăn đâu – cho nên rất là ốm yếu.
Ưu Ba Ly nghe các công tử nói như vậy th́ không cầm được nước mắt, thương cho cái số phận nghèo khổ của bản thân ḿnh. Khi đó 500 công tử lên đường đến chỗ đức Phật để gia nhập giáo đoàn, vàng bạc châu báu ở trên người đều trút bỏ hết và nói rằng : « Đây là cái món quà mà ta cho nhà ngươi. Với cái số áo quần, lụa là gấm vóc, đồ trang sức này mà ngươi đem về th́ ngươi sẽ trở thành giàu có, không nhất th́ nh́ ở thành phố này chứ không có ai hơn».
(V́ các đồ trang sức của các tôn vương công tử th́ quư vị biết rồi, nhiều biết bao nhiêu).
Ưu Ba Ly ngồi trên đống áo quần, vàng bạc, châu báu, giọt mắt nh́n theo 500 công tử ḍng họ Thích (Sakya) mà nước mắt không cầm được. Khi các công tử đi xa rồi, Ưu Ba Ly vụt đứng dậy, bỏ hết tất cả vàng bạc châu báu đó và chạy theo . Nhưng mà không dám đi theo sau lưng của các công tử, cứ đi ven rừng, ḍ theo những bước chân của các công tử. Khi các công tử đi đến chỗ đức Phật rồi, đức Thế Tôn chưa quyết định thâu nhận 500 công tử ḍng họ Sakya (ḍng họ Thích) mà ngài thuyết pháp.
Ưu Ba Ly núp ở bên ven rừng, nh́n ra thấy đức Phật thuyết pháp cho các thầy Tỳ kheo mà nước mắt không dừng. Đức Phật biết cho gọi đến hỏi v́ sao. Ưu Ba Ly trả lời : « Hôn nay con chứng kiến đức Thế tôn thuyết pháp, chứng kiến những người ḍng họ Thích cao quư xuất gia, mà con hổ thẹn, thương cho cái thân phận nghèo hèn của ḿnh ». Đức Phật mới hỏi : « Tại sao mà làm t́nh làm tội ḿnh như vậy ? Tại sao không xin đi tu ? » Ưu Ba Ly mới nói rằng : « Con cũng được đi tu sao ? » Đức Thế tôn mới nói : « Tại sao không ? Trong giáo pháp, trong pháp và luật của đức Thế tôn, không phân biệt người sang, kẻ hèn. »
Th́ khi mà đức Phật chấp nhận cho Ưu Ba Ly đi tu th́ tất cả vương tôn công tử ḍng họ Thích đều phản đối : « Không thể nào cho một người xuất thân hèn mạt trong xă hội này đi tu được. Đức Thế tôn vốn là người cao quư mà cho ông này đi tu vào trong giáo pháp của ḿnh làm cho giáp pháp của ḿnh mất đi sự uy tín, mất đi cái vẻ cao quư của nó ». Đức Thế tôn mới nói rằng : « Cái không cao quư chính là tâm niệm của các ông. Cái không cao quư chính là tâm niệm khinh người của các ông. Trong pháp và luật của Thế tôn, không có những hạng người như thế. Trong pháp và luật của ta chỉ có những người thanh tịnh. Trong pháp và luật của ta chỉ có những người cao quư, đó là những người biết tu tập, giữ ǵn giới luật chứ không phải người vốn xuất thân từ vương tôn công tử ».
Và như vậy, Ưu Ba Ly, vốn xuất thân từ tong bóng tối. Trong cái xă hội Ấn độ bấy giờ, Ưu Ba Ly không phải chỉ sinh ra trong bóng tối, mà vô cùng tối tăm. Cái giai cấp, cái quan niệm về giai cấp của xă hội, nó đă nh́n về cuộc sống của Ưu Ba Ly, không có một chút địa vị, không là cái ǵ ở trong xă hội cả. Vậy mà Ưu Ba Ly lại được xuất gia, trở thành một đại đệ tử Tŕ Giới Đệ Nhất Ưu Ba Ly Tôn Giả, người đă kết tập luật tạng cho chúng ta tu học ngày hôm nay.
Một người sinh ra trong bóng tối, đi vào ánh sáng. Chúng ta, những người vốn tự xưng ḿnh là phật tử, vốn sinh ra trong một gia đ́nh có truyền thống đạo đức, vốn sinh ra trong một gia đ́nh tin Tam Bảo, nhưng mà tâm niệm của chúng ta có như Ưu Ba Ly hay không ? Có sáng ngời như Ưu Ba Ly hay không ? Hay là tự cho ḿnh là phật tử, tự cho ḿnh là cao quư để rồi coi thường những người khác ? Nếu chúng ta đang có tâm niệm đó, thi chúng ta đang đi vào nẻo tối ; từ sáng mà vào nẻo tối. Đó là điều mà tất cả chúng ta cần phải cảnh giác.
Như vậy là chúng ta vừa t́m hiểu xong về 4 hạng người ở trên thế gian. Trong 4 hạng người đó, chúng ta sẽ thuộc một, sẽ nằm vào 1 hạng trong 4 hạng người này. Tất cả các vị phật tử hăy chiêm nghiệm để tự biết ḿnh đang thuộc hạng người nào.