Giảng sư là những vị thầy giảng giải lời Phật dạy, tức là giảng giải kinh điển, truyền bá Phật pháp cho chúng sanh. Phật pháp được phổ biến sâu rộng trong xă hội là nhờ những vị này. Đức Phật rất khuyến khích các thầy Tỳ kheo thuyết pháp. Ngài thường dạy: "Hăy ra đi, các Tỳ kheo, đem lại sự tốt đẹp cho nhiều người, đem lại hạnh phúc cho nhiều người. V́ ḷng từ bi, hăy đem lại sự tốt đẹp, lợi ích và hạnh phúc cho chư Thiên và nhân loại. Mỗi người hăy đi một ngả (…) Hăy phất lên ngọn cờ bậc thiện trí. Hăy truyền dạy giáo pháp cao siêu. Hăy mang lại sự tốt đẹp cho người khác. Được vậy, là các con đă hoàn tất nhiệm vụ". Đó là những lời sách tấn cho các Tỳ kheo lên đường hoằng pháp. Tuy nhiên, không phải Tỳ kheo nào cũng được đức Phật cho làm giảng sư.
Trong kinh Trường A Hàm, Đức Phật có đề cập đến ba hạng Tỳ kheo chưa đủ tư cách làm giảng sư, chưa đủ tư cách làm thầy, mà thâu nhận đệ tử, thuyết pháp. Những người như vậy đáng bị chỉ trích, không xứng đáng được cúng dường, tôn trọng và bảo hộ, v́ họ là những người làm cho Phật pháp suy vi, hướng dẫn Phật tử đi vào tà kiến. Ba hạng người đó là:
1- Hạng thầy thứ nhất là những người cạo bỏ râu tóc, mặc ba pháp y, xuất gia tu đạo, để rằng ngay trong hiện tại này mà có thể trừ các phiền năo, lại có thể tăng trưởng được pháp thượng nhân. Nhưng vị ấy ở trong hiện tại này mà không thể trừ các phiền năo, không chứng đắc pháp thượng nhân; đạo nghiệp của ḿnh chưa thành mà lại thuyết pháp cho đệ tử. Các đệ tử ấy không cung kính phụng thờ, nhưng vẫn nương tựa, cùng sống chung với nhau.
Hạng người này giống như có người đă phá bỏ ngục tù cũ, rồi lại xây ngục tù mới. Như thế gọi là pháp tham, ô trược, xấu xa.
2- Hạng Thầy thứ hai, cạo bỏ râu tóc, mặc ba pháp y, xuất gia tu đạo, để rằng ngay trong đời hiện tại này có thể trừ các thứ phiền năo, lại có thể tăng trưởng được pháp thượng nhân. Nhưng vị ấy ở trong hiện tại này mà không thể trừ các phiền năo; tuy có chứng đắc một ít pháp thượng nhân, nhưng đạo nghiệp của ḿnh chưa thành tựu mà lại thuyết pháp cho đệ tử. Các đệ tử ấy không cung kính phụng thờ, nhưng lại chỉ nương tựa, cùng sống chung với nhau mà thôi.
Pháp thượng nhân ở đây có thể hiểu là những người có học vị cao, có nhiều bằng cấp. Hạng người này giống như có người đi theo sau người khác, đưa tay xoa lưng kẻ ấy; đây gọi là pháp tham, ô trược, xấu xa.
3- Hạng Thầy thứ ba là, cạo bỏ râu tóc, mặc ba pháp y, xuất gia tu đạo, ở trong hiện tại này, đáng lẽ có
thể trừ phiền năo, lại có thể tăng trưởng được pháp thượng nhân; nhưng ở trong hiện tại này lại không
thể trừ các thứ phiền năo; tuy có chứng đắc một ít pháp thượng nhân, nhưng việc lợi ḿnh chưa thành
tựu, mà lại nói pháp cho đệ tử. Các đệ tử ấy không cung kính phụng thờ, mà chỉ là nương tựa, cùng sống chung vậy thôi. Những người này giống như những người bỏ lúa má của ḿnh đi cấy ruộng của người khác. Đó là tham pháp, ô trược, xấu xa. Đối với hạng người này, thính chúng không muốn nghe thuyết giảng và thực hành cũng sai lạc. Hạng thứ ba này họ t́m mọi cách để níu kéo Phật tử, dù Phật tử không muốn thân cận.
Với cả ba hạng thầy trên đây, đức Phật nói, nếu có ai chỉ trích, không tôn trọng, không cung kính cúng dường, nói rằng vị ấy tham pháp, tham đệ tử, làm những việc xấu xa, th́ sự chỉ trích ấy chân thật, đúng pháp không có lỗi lầm.
Rồi đức Phật đề cao những vị giảng sư không bị chỉ trích:
1. Những người đủ tư cách làm thầy, không bị người đời chỉ trích, là những bậc đă chứng ngộ bốn thánh quả: Tư-đà-hàm, Tu-đà-hoàn, A-na-hàm, A-la-hán. Hoặc là những bậc thầy mặc dù chưa chứng ngộ bốn quả thánh, nhưng thấy được sự thật, thấy được con đường đi đến giải thoát.
2. Một bậc thầy đáng được tôn trọng, cung kính, cúng dường trong cuộc đời này là bậc thầy đă diệt trừ được tham, sân, si. Mặc dù vị thầy ấy có thể chưa chứng đắc được quả vị nào cả, dù là quả vị thấp nhất, nhưng hành động, lời nói, và ư nghĩ luôn luôn thanh tịnh, ly tham, ly sân, ly si, và xa ĺa những pháp bất thiện. Vị thầy ấy có thể thuyết pháp không hay, nhưng những lời thuyết giảng luôn đúng chánh pháp, luôn luôn nói lên tiếng nói của sự thật, của chân lư, phù hợp với thánh ư và tâm lư, hoàn cảnh của người nghe, có thể chỉ ra con đường chân chính mà đệ tử, thính chúng có thể đi đến giác ngộ giải thoát. Và như vậy, dù bản thân người thầy chưa chứng đắc, nhưng những người học nơi vị thầy ấy có thể giác ngộ trước. Làm được như vậy cũng đă là một việc làm có ư nghĩa, có giá trị và có phước báo rồi.
Những người xuất gia luôn luôn được ca ngợi là những người dám đặt bước chân lên phương trời cao rộng, những người xem danh lợi phù hoa là giả huyễn, xem ngai vàng như đôi dép rách, coi thường những nấc thang giá trị cuộc đời, nói chung là tất cả những ǵ mà người thế tục b́nh phàm cho là quư giá như bằng cấp, chức vị, quyền lực, danh lợi… Đó là những bậc thầy đáng được cung kính, tôn trọng, cúng dường.
Đối với những bậc thầy không bị chỉ trích trên đây cần được tạo điều kiện cho họ hoằng pháp, tạo môi trường cho họ giảng dạy. Làm được như vậy gọi là người hộ pháp chân chính.
Tóm lại, với những bậc thầy đă được chứng quả, có khả năng thuyết pháp làm lợi ích cho cuộc đời, cần phải chia sẻ kinh nghiệm đó cho mọi người, đó là quan điểm rất từ bi của Phật giáo. Người Phật tử, khi thấy biết có những bậc thầy có khả năng giác ngộ, có kinh nghiệm tâm linh, có khả năng hướng dẫn Phật tử tu tập đúng chánh pháp, cần phải hổ trợ hoặc tạo điều kiện cho vị ấy hành đạo. Đó là việc làm có ư nghĩa, hộ đạo chân chính. Ngược lại, nếu ngăn cản vị thầy ấy là ác tâm, tà kiến. Những người có tà tâm, ác kiến sẽ phải nhận chịu hậu quả đoạ lạc trong ba đường ác.
|
