Trang chủ En français Tin tức H́nh ảnh Thơ Văn Âm nhạc
Hoa Mai và Thơ
Mùa xuân là nguồn cảm hứng vô tận của thi nhân, hoạ sĩ. Đứng trước phong cảnh của mùa xuân, với trăm hoa đua nhau khoe sắc, những lộc non mơn mởn, xanh um của muôn loài thảo mộc… người ta cảm xúc, rung động, rồi cảm hứng, viết lên những vần thơ, nốt nhạc để ca ngợi, ghi lại những h́nh ảnh tươi đẹp của Chúa xuân.

Trong thế giới lộng lẫy của muôn hoa, muôn sắc của trời xuân đó, Mai được trân quư và dành cho nhiều t́nh cảm nhất. Ngườii Trung Quốc lấy hoa Mai tượng trưng cho tinh thần và khí tiết của dân tộc ḿnh, coi đó là Quốc hoa, bởi chính tính chất chịu đựng sương gió lạnh lẽo, đâm chồi nảy lộc trong tiết đông rét buốt, se sắt của nó. Các thi nhân khen tặng hoa Mai là đứng đầu trăm hoa và dành cho nó nhiều bài thơ vịnh nỗi tiếng. Tô Đông Pha đă viết:

“Phân phân sơ nghi nguyệt quảy thụ,
Liên liên độc dữ tham hoàng hôn”

(Những cánh Mai rơi lả tả mới ngỡ rằng trăng rải ánh vàng lên cây, Nhà thơ như hoà cùng một với hoa mai lúc hoàng hôn).

Phước Đức đă dịch hai câu thơ đó như thế này:

“Mai lả tả ánh vang vương cành lá
Người với hoa là một giữa hoàng hôn”.


C̣n Lâm Hoà Tĩnh ngắm nh́n hoa mai và diễn tả thế này:

“Sơ ảnh hoành tà thuỷ thanh thiển
Ám hương phù động nguyệt hoàng hôn”

(Bóng thưa của hoa nằm ngang giữa làn nước trong ở nơi cạn, Hương thầm của hoa làm lung lay bóng nguyệt lúc hoàng hôn).

Phước đức lại dịch:

Bóng hoa vắt ngang làn nước biếc
Hương thơm lay nguyệt lúc hoàng hôn.


Thế ấy, mỗi người mỗi cách nh́n, mỗi tâm trạng khác nhau khi ngắm nh́n, thưởng tức hoa Mai nở. Phần lớn, các thi nhân thường mượn hoa, mượn cảnh để gởi gắm t́nh cảm của ḿnh. Các thiền sư cũng thế!. Nhưng đối với thiền sư, những người đă làm không những cái có, th́ hầu như hoa cỏ, thiên nhiên, vũ trụ vạn hữu đều hiển lộ pháp thân:

“Mở mắt nh́n cuộc đời,
Thấy ḿnh hiện muôn nơi,
Ôi pháp thân mầu nhiệm,
Sanh tử chẳng đầy vơi”.


V́ vậy, trước khung cảnh muôn hoa, muôn sắc của mùa xuân gọi mời như thế - ai có thể dửng dưng? - thiền sư cũng mượn hoa, mượn trăng, mượn chút trầm hương thoang thoảng, ngất ngây ghi lại đôi ḍng thi hứng, mà có lẽ, ai cũng thấy rằng, trong đó có ẩn chứa, bàng bạc đạo lư thâm sâu, huyền nhiệm.

Một thiền sư đời Đường, khuyết danh, đă để lại trong: “Gốc mai già” của ḿnh mấy ư tứ:

“Hỏa phược phong thao thuỷ tí căn
Sương thuân tuyết trựu cổ đài ngân
Đông phong vị khẳng tuỳ hàn thử
Hựu nghiệt thanh hương dữ phản hồn”

Lửa gió trái mùa nước ngâm thân
Sương cưa, tuyết cắt hằn rêu phong
Dẫu xuân chưa đến mặc lạnh nóng
Vẫn cứ đâm chồi toả ngát hương.

(Nguyên Hùng dịch)

Hoa Mai có tính kiên định. Thời tiết có thể thiên chuyển đôi chút, có khi đến sớm hơn so với thời gian, nhưng không v́ thế mà hoa Mai trể năi việc đơm hoa kết nụ của ḿnh. Trơ gan cùng tuế nguyệt, giữa sương tuyết lạnh lùng, Mai vẫn âm thầm đơm hương, và đến thời khắc, dẫu gió xuân chưa về, Mai vẫn khai hoa. Phải chăng thiền sư muốn nhắn gởi cùng hậu thế, rằng kẻ hành đạo, tinh chuyên giới đức, thiền định, đến độ chín muồi th́ kết quả tự nhiên thành?. Hơn thế nữa, hoa mai c̣n biết tự khẳng định ḿnh, không bị thời tiết đổi thay làm cho thay đổi, hễ cứ đúng thời điểm là đơm hoa, toả ngát hương; huống là người xuất gia, bậc xuất trần thượng sĩ, há lại bị lợi danh lung lạc, để cho bát phong lôi cuốn, để cho cuộc sống cuốn ḿnh đi như ḍng nước cuốn trôi củi mục sao!

C̣n đây là cảm hứng của thiền sư Hư Chu Phổ Độ:

“Thường ức Tây Hồ xử sĩ gia
Sơ chi linh nhụy tự hoành tà
Tinh minh nhất phiếm đương thời sự
Chỉ phiếm thanh hương bất phiếm hoa”.

Thường nhớ Tây Hồ kẻ ẩn danh
Yêu mai mộc mạc nhụy nghiêng cành
Tinh khôi một đoá hoa vừa nở
Chẳng thiếu hoa, hương lại kém thanh.

(Nguyên Hùng dịch)

Ấy, thiền sư lại mượn hoa để nói người nữa đấy! Tây Hồ vốn là Lâm Hoà Tĩnh, tên thật là Lâm Bô, người Tiền đường (Hàng Châu), học giỏi nhưng không chịu ra làm quan, tự ẩn ḿnh trên núi Cô Sơn, làm bạn với hoa Mai và chim Hạc. Thiền sư thấy vậy, biết rằng đó là thú thanh tao, xa lánh vũ trường chính trị để không bị danh lợi làm hoan ố tâm hồn, kể cũng hay, nhưng như thế th́ chỉ có “sắc” mà không “hương”. Cũng lạ, không hiểu sao Hư Chu lại cho hoa Mai thiếu “thanh hương” (hương trong tinh khiết), nhưng dụng ư chê trách Lâm ẩn sĩ th́ rơ ràng. Lâm Hoà Tĩnh tự nhốt ḿnh trên núi để được thanh cao, để giữ khí tiết của ḿnh, hoá ra là không đủ can đảm để đối diện với cuộc đời, đối diện với sự thật, với những thứ mà ḿnh cho đó là thấp hèn; vô h́nh, ḿnh đă tự hạ thấp khí tiết, sĩ khí của ḿnh. Nếu thật sự ḿnh thanh cao, sĩ khí, th́ ở đâu ḿnh cũng là ḿnh, không ǵ có thể lay chuyển được, đâu cần phải xa lánh cuộc đời. Gần đời mà chẳng hôi tanh mùi đời mới là hay. Thiền sư th́ khác, lấy chỗ “phiền năo” làm “bồ đề”, tức là làm chủ chính ḿnh, đó là sự thiết lập một cấu trúc thăng bằng giữa chủ thể và đối tượng, giữa nội tại và thế giới bên ngoài, do một lực lượng nội tại thâm sâu, hùng hậu của chủ thể tâm linh. Bằng thế ấy, thiền sư thong dong tự tại thỏng tay đi giữa cuộc đời.

Mượn hoa, mượn cảnh để gởi gắm t́nh cảm của thi nhân, hay chuyển tải ư đạo của thiền sư, đă trở nên quen thuộc với mọi người. Hoa Mai trải qua những tháng ngày đông giá buốt, trong sương tuyết lạnh lùng, vẫn âm thầm đơm hoa, kết nhụy, tượng trưng cho tiết tháo của những bậc hiền nhân quân tử giữa những cơn biến động của cuộc đời, đă trở thành đề tài ngâm vịnh của thi nhân và thiền sư. Tuy mỗi cách nh́n có khác, nhưng ai cũng dành cho Mai một vị trí cao quư trong các loài hoa.

Xuân

Văn học Phật giáo
Tuỳ bút
Truyện ngắn
Nhật kư
Khảo luận


CU TƯ ĐI TU

MƯA THÁNG NĂM RƠI

NẾU NHƯ ...

Thần chú trừ rắn độc

Ṿng tṛn cuộc đời

Ca sa ơi rộng mở !

Tôi đi hành hương
Tôi quyết định đi theo đoàn hành hương do chùa Vạn Hạnh ở Nantes tổ chức từ cuối tháng 8, 2010. Làm các thủ tục vé máy bay, passport và visas xong xuôi từ cuối tháng mười. (Các bạn nên nhớ rằng passport của bạn phải c̣n có giá trị tối thiểu 3 tháng sau ngày rời Ấn Độ trở về...

HƯƠNG VỊ NGÀY TẾT

MỘT CHUYẾN ĐI TRỞ VỀ

Cơi Tịnh độ

LẠC DIỆP QUY CĂN

ĐẤT

NHỮNG DẤU CHÂN QUA

Chiếc lá khô

VƯỜN TÂM LINH
Website: http://chuavanhanh.free.fr
Email: chuavanhanh@free.fr