Một thời Đức Phật trú tại nước Bà-ḱ-sấu, ở rừng Bố trong núi Ngạc, trong vườn Lộc dă.
Bấy giờ Tôn giả Đại Mục-kiền-liên ở tại nước Ma-kiệt-đà, trong làng Thiện tri thức. Lúc ấy, Tôn giả Đại Mục-kiền-liên sống riêng một ḿnh nơi yên tĩnh, ngồi tĩnh tọa tư duy nhưng mắc phải chứng buồn ngủ. Đức Thế tôn bằng tha tâm trí biết được, liền đến chỉ cho tôn giả phương pháp dứt trừ sự thụy miên (bị buồn ngủ chi phối), và dứt trừ trạo cử.
1. Những phương pháp diệt trừ thụy miên:
- Đề mục thiền quán nào gây buồn ngủ th́ đừng tu tập.
- Đi tụng kinh.
- Đàm luận Phật pháp.
- Tư duy, suy niệm về pháp đă học.
- Dùng hai tay day (xoa) hai lỗ tai.
- Đi rửa mặt hay đi tắm cho mát.
- Ra khỏi thất hóng gió mát, ngắm cảnh, ngắm trăng, sao.
- Ra khỏi thất, đến chỗ đất trống đi kinh hành, thủ hộ các căn, tâm an trụ bên trong, khởi hậu tiền tưởng .
- Bỏ con đường đang kinh hành, đến đầu con đường ấy, trải ni-sư-đàn, ngồi kiết già.
- Nếu làm tất cả các cách trên mà vẫn không hết buồn ngủ th́ nên đi ngủ một chút, bằng cách nằm nghiêng hông bên phải, hai chân chồng lên nhau, nhưng phải khởi tưởng ánh sáng, lập chánh niệm chánh trí và luôn luôn khởi ư tưởng muốn trỗi dậy, và đừng ham lạc thú giường nệm, đừng ham lạc thú ngủ nghỉ, đừng ham tài lợi, đừng đắm trước danh dự.
Ở đây, chúng ta thấy phương pháp giáo dục cũng như phương pháp tu tập của Đức Thế tôn vô cùng cởi mở và linh hoạt, không g̣ bó, đóng khung và đ̣i hỏi quá mức ở người tu tập, mà chú trọng đến phương tiện, phương cách nào tối ưu nhất để người học đạt được kết quả cao nhất.
2. Những phương pháp dứt trừ trạo cử:
- Không nên tụ họp với người tại gia.
- Ở núi rừng, dưới cây, chỗ an tĩnh không nhàn, núi cao, hang đá, vắng bặt âm thanh, viễn ly, không ác, không người, có thể tùy thuận mà tĩnh tọa.
- Khi đi khất thực hăy nhàm tởm lợi lộc, nhàm tởm sự cúng dường, cung kính.
- Không đi khất thực với tâm ư cao đại.
- Thuyết pháp đừng v́ tranh luận.
- Thuyết pháp đừng nói to, nói mạnh, như sư tử. Khi thuyết pháp hăy hạ ư mà thuyết pháp, không ráng sức, tiêu diệt sức, dẹp bỏ sức, hăy thuyết pháp bằng sự không dùng cường lực, như sư tử.
Như vậy, nguyên nhân dẫn đến trạo cử là do tập khí ưa tụ họp chỗ đông người, nhiều chuyện, tâm ư cống cao và ưa tranh luận…Cho nên, việc tham gia giáo hội, giảng dạy, hoằng pháp… sẽ chỉ thêm chướng ngại cho những ai chưa diệt trừ được trạo cử!
Thụy miên và trạo cử là hai trong số năm triền cái (dục, sân, thụy miên, trạo cử, nghi) che đậy thiện pháp, chướng ngăn thánh đạo, làm cho thiện căn không phát triển, là một chướng ngại lớn trong quá tŕnh thiền định. Chừng nào đè nén, diệt trừ được năm triền cái này hành giả mới có thể đi vào thiền định.
Cuối bản kinh, tôn giả Đại Mục-kiền-liên hỏi thế nào là một Tỳ-kheo lư tưởng? Đức Thế tôn đáp: Là Tỳ-kheo không chấp thủ bất cứ cái ǵ ở trên đời này. Đây chính là chỗ cứu cánh, cứu cánh bạch tịnh, cứu cánh phạm hạnh và cứu cánh phạm hạnh cùng tột của một thiện gia nam tử xuất gia học đạo.
|
